Gerard Reve: De ondergang van de familie Boslowits

De ondergang van de familie Boslowits

Het is geen toeval dat ik juist over de debuutroman van Gerard Reve, wereldberoemd in Holland, een tekstbeschouwing schrijf. Ik heb meer boeken gelezen van deze literaire held, maar ik wilde graag weten waar dit alles begon. Dit boek wordt door critici niet beschouwd als zijn beste boek en dat maakte mij zeer nieuwsgierig. Het boek gaat over, je raadt het niet, de ondergang van de familie Boslowits, een Joodse familie in de tweede wereldoorlog. Een dramatisch verhaal waarin een compleet gezin sterft. De structuur van het boek is helder, geen flashbacks of een ingewikkeld tijdsverloop, maar het is een chronologisch verhaal. De dramatische historie van de familie Boslowits wordt zeer nuchter omschreven, uit het perspectief van de zevenjarige buurjongen. Voor een zevenjarige jongen is de schrijfstijl ontzettend sjiek en ouderwets. Emoties worden ook niet voorgekauwd in dit boek, er staat beschreven wat er gebeurd en hoe andere personages hierop reageren, maar niet hoe erg het wel niet is. Ook staat nergens in dit boek dat de familie Joods is, misschien waren ze wel communisten of een andere vervolgde groep. Toch denk ik dat de familie Boslowits Joods was, dit merkt je in kleine stukjes tekst. Op een geven moment was er een razzia in Amsterdam en de zoon Boslowits, Hans, is weg. Tante Jaanne, moeder Boslowits vraagt aan Simon of hij hem op wil halen. Waarom het voor Simon niet gevaarlijk is om naar buiten te gaan wordt niet uitgelegd, dit is typerend voor Reve’s insteek in deze roman. Ik denk dat het verzwijgen een manier van Gerard Reve was om er juist extra de nadruk op te leggen. Gerard Reve heeft zich gedurende zijn hele leven heel kritisch geuit, daarmee heeft hij voor veel politiek debat gezorgd. Hij deed racistische, godslasterende en homofiele uitingen. Wat ik gek vind, is dat je dat totaal niet terugziet in dit boek, eigenlijk staat er géén kritische uitlating in. De werkelijkheid wordt tot in detail beschreven, wat overigens wel erg naturalistisch is, maar er wordt geen enkele mening duidelijk! De kracht van het boek zit ook hierin, het zelfs moeten nadenken, omdat er zo weinig meningen en kritische opvattingen in staan, kan je veel beter die van jezelf vormen. Ik vond het een heel bijzonder oorlogsboek, in elk ander boek over de oorlog dat ik heb gelezen wordt de ernst van de zaak benadrukt, maar in dit boek wordt de oorlog op een compleet andere manier benadert. De oorlog in het alledaagse leven. De tragiek van het boek heeft mij zeer geraakt, in de kleinste details voelde ik de ernst van de oorlog, in de terloopse zinnen merkte ik de hopeloosheid. Je kan duidelijk zien dat dit boek een typisch naoorlogs boek is. Het gaat namelijk, heel simpel, over de oorlog, dat is het absolute onderwerp, al wordt het niet benoemd. Het is geen optimistisch boek dat bijdraagt aan de wederopbouw, in tegenstelling tot wat de wat oudere schrijvers in deze tijd graag gezien hadden, maar een precieze beschrijving zonder teveel poespas. Ik moest er even aan wennen, maar ik vind het zeker een heel goed boek!